Badem,Erik,Kiraz,Süs Kirazları (Prunus)

PRUNUS (BADEM, ERİK, KİRAZ, SÜS KİRAZLARI) YETİŞTİRİCİLİĞİ
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Rosales
Familya: Rosaceae
Cins: Prunus sp.
Genel Özellikleri
Prunus cinsinin 200 kadar türü vardır. Çoğu ılıman kuşakta yaşamaktadır.P. laurocerasus hariç diğer türler kışın yapraklarını dökerler. Çalı ya da ağaççık formundadırlar.
Çok zengin kültür çeşitleri vardır. Japon kirazları bu sınıflandırma içinde geniş yer alır. Nisandan mayısa kadar çok güzel çiçek açarlar. Çiçekler genellikle beyaz, pembe ve kırmızıdır. Çiçekleri erseliktir. Taç, çanak, erkek ve dişi organ mevcuttur. Ayrıca yapraklarının sonbaharda renklenmesi bitkinin peyzaj açısından değerini arttırmaktadır. Gövde düzgün, yaprak kenarları dişli ve damarları tüylüdür. Meyvesi içinde tek bir tohum bulunur.
Üretimi
Tohum, çelik ve aşı ile üretilmektedir. Tohumların soğuk katlamaya alındıktan sonra ekilmesi gerekmektedir. Çelikle üretim de ise yarı odun çeliği ya da odun çeliği kullanılmalıdır. Aşı yöntemi olarak da kalem veya göz aşısı kullanılır.
Ekolojik İstekleri
Hafif derin, nemli, iyi drenajlı topraklardan hoşlanırlar. Ilıman iklim bitkisidirler. Genellikle donlara karşı duyarlıdırlar. Işık ya da yarı gölge ortamlardan hoşlanırlar.
Peyzajda Kullanımı
Kirli hava şartlarına dayanıklıdırlar. Ön bahçelerde grup ya da tek olarak kullanılabilir.
Önemli Türleri
 Prunus amygdalus : Badem
Avrupa, Kafkasya ve ülkemizde geniş bir yayılış alanına sahiptir. İyi drenajlı topraklardan hoşlanır. Sıcak ve güneşli yerleri tercih ederler. Işık ağacıdırlar. Çiçeklenmeden sonra gelen geç donlardan zarar görür. 12 metre kadar boylanır. Yaz yeşili yaprakları 4 – 12 cm uzunluğunda ve uzun mızrak biçimlidir. Yaprakların alt yüzü tüylüdür. Meyve boz renkli, üzeri tüylüdür. Olgunlaşmamış meyvesine çağla adı verilir. Mart – nisan arasında çiçeklenir. Çiçek rengi pembe ya da beyazdır.

Resim : Prunus amygdalus bitkisi
Üretimi tohumla, kök çeliği, odun çeliği, kalem ya da göz aşı ile yapılmaktadır. Tohumlar toplanır toplanmaz geç sonbaharda soğuk katlamanın ardından ilkbaharda ekimi yapılmalıdır.

Şekil : Yaprak, çiçek, dal ve meyve yapısı

Resim : Çiçek ve meyvenin görünüşü
 Prunus cerasifera “ Atropurpurea” : Kırmızı Yapraklı Erik
Batı Asya ve Kafkaslarda doğal olarak bulunur. Ülkemizde Karadeniz, Marmara ve İç Anadolu’da yetişir. Yazın yeşil bir bitkidir. Dallar dikenli ya da dikensiz olabilir. İyi drenajlı bahçe topraklarında güzel yetişirler. Ilıman iklim bitkisidir. Işık ağacıdır.

Resim : Prunus cerasifera bitkisi
Nisanda çiçek açar. Çiçekleri koyu pembe veya beyazımsıdır. Düzenli sulama yapılmalıdır. 6 metre kadar boylanır. Kazık kök sistemine sahiptir.

Resim : Prunus cerasifera bitkisi çiçeği
Tohum, çelik ve daldırma ile üretilir. Meyve temmuz – ağustos ayları arasında toplanmalıdır. Meyvenin etli kısmından çıkarılan tohum hemen ekilir ya da katlamaya alınarak ilkbaharda ekilmelidir. Çelikle üretimde ise, yaz sonunda büyüyen sürgünlerden 10 – 15 cm uzunluğundaki yarı odun çelikleri kullanılır.
 Prunus laurocerasus: Karayemiş, Laz Kirazı
Asıl yerleşim yeri Karadeniz’dir. Her dem yeşildir. Yaprakları 5 – 25 cm uzunluğunda, tüysüz ve eliptik biçimindedir. Nemli ve humuslu toprakları sever. Nemli deniz ikliminden hoşlanır. 6 metre kadar boylanır. Derine inmeyen kuvvetli yan kökler oluşturur. Işık yarı gölge ağacıdır.

Resim : Prunus laurocerasus bitkisi meyve ve yaprakları
Sonbaharda olgunlaşan meyve kırmızı siyah renkte, yuvarlakça, tadı buruk ve yenilebilir. Mart ayında çiçeklenir ve güzel kokuludur. Çelikle üretimi esastır. Aralık – ocak ayında veya yarı olgun çeliklerle yaz sonunda üretilir.

Resim : Prunus laurocerasus bitkisi
 Prunus persica : Süs Şeftalisi
Yazın yeşil, olan ve 8 metre boylanabilen ağaçlardır. Dalları az köşeli, güneş gören tarafı kırmızı diğer tarafı yeşildir. Yaprakları 7 – 15 cm uzunluğunda, neşter biçiminde ve kenarları dişlidir. Çiçekler tek ya da ikisi bir aradadır.

Resim : Çiçek yapısı Şekil

Şekil : Yaprak, çiçek, dal ve meyve yapısı
Çiçek rengi pembe veya kırmızıdır. Nisan ayında yapraklanmadan önce çiçek açar. Ilıman iklim bitkisidir.
 Prunus serrulata : Süs Kirazı
Yazın yeşil, 20 metre kadar boylanabilen bir ağaçtır. Piramit formludur. Dalları kalın, sürgünleri kısadır. Yaprakları 5 – 15 cm uzunlukta, yumurta biçiminde, ucu sivri, alt yüzü tüylü yapıdadır. Çiçekleri beyaz renklidir. Güneşli alanlardan hoşlanır.

Resim : Prunus serrulata bitkisi

Resim: Çiçek ve dal yapısı
Üretimi aşı ile olmaktadır. Anaç olarak kendi çöğürleri kullanılır. Ağustos ayında T göz aşısı yapılır. Ayrıca kasım ayında çelikle de üretilebilmektedir. 30 cm uzunluğunda alınan çelik açık arazide direkt dikilebilir.
. Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Yaprak biti, kırmızı örümcek, yeşil kurt ve kın kanatlılar en çok görülen zararlılardır.Karaleke ise en fazla görülen hastalıktır.

Kaynak :http://www.megep.meb.gov.tr