Aşının Tutmasını Etkileyen Faktörler

Bir aşının tutmasını etkileyen ve başarılı olmasında rol oynayan en önemli faktörler şunlardır.
a) Kalem ve anaç birbirleriyle uyuşur olmalıdır. Tersi olduğunda uyuşmazlık söz konusudur. Uyuşmazlık olduğu durumda iki birey parçasının birleştiği aşı noktasında kaynaşma ya hiç olmaz veya yetersiz olur. Bu durumda aşı noktasında şişme gözlenir ve bu yerden aşı kolaylıkla kırılabilir. Aşılı fidanda bodurlaşma olur ve sağlığı bozularakyaprakları sararır. Anaç ve kalem arasında büyüme farklılıkları gözlenir ve bir iki yıl içinde aşılı fidan ölür. Bitkiler, botanik akrabalık ilişkileri bakımından birbirlerine ne kadar yakın olurlarsa uyuşma şansı o kadar yüksek olur. Bunun için sırasıyla aynı klon, aynı alt tür içinde olan aşılamalarda başarı şansı çok yüksektir. Aynı cinsin ayrı türleri arasında ise aynı familyaya ait olsalar da cinsler arasındaki uyuşmazlık dolayısıyla başarı şansı düşük olmaktadır.

b) Bitki türlerinde, aşıdaki başarı türlere göre değişmektedir. Bazı türlerde aşının tutma şansı düşüktür. Örneğin, meşe ve kayınlar çok güç aşılanır. Bazı türlerde ise başarı çok yüksektir.

c) Anaç kaliteli, kuvvetli ve genç bir fidan olmalıdır. Anacın tohumdan yetişmiş olması çoğunlukla vejetatif yollardan üretilmiş fidan olmasına göre daha çok tercih edilir.

d) Kalemler uygun zamanda alınmalı ve aşı uygun zamanda yapılmalıdır. Kalem aşıları için en uygun aşılama zamanı yaz aşısı dışında, ilkbaharda anaçta kök faaliyeti başladığında, fakat kalemde gözler henüz uyku halinde olduğu zamandır. Bunun için kalemler daha önce soğuk depolara alınarak saklanacağı gibi, anaçlarda saksılara dikilerek seralara alınıp daha erken aktif hale gelmeleri sağlanabilir.

e) Kalem ve anacın kambiyomu mümkün olduğunca sıkı bir şekilde üst üste gelmelidir. Böylece kaynaşma daha çabuk olur. Çünkü iki parça arasındaki açıklığı doldurmak üzere kallus kolaylıkla oluşur ve yara hızla kapanır. Böylece her iki parçanın iletken dokuları arasında hızla kaynaşma sağlanmış olur. Bu yolla kalem sürünce su ve besin maddesi ihtiyacını, anaçtan birbirleriyle en kısa zamanda ilişkiye geçen iletken dokular
sayesinde kolayca karşılar. Bunun için anaç ve kalemde açılan kesitler ne kadar birbirine benzer olursa o kadar kambiyumların üst üste gelme şansı artar.

f) Aşı yeri, aşılamadan hemen sonra uygun bir macunla kapatılmalıdır. Bu şekilde aşı yerinde kuruma ve çeşitli enfeksiyon tehlikeleri önlenmiş olur. Macunlamadan önce her iki parçanın sıkı bir şekilde lastik, plastik veya rafyadan oluşan bir bantla sarılması da gerekebilir.

g) Aşılamadan sonra uygun bakım ve özen gerekir. Özellikle anaçtan çıkan sürgünler azaltılarak anaç kalem arasında özsu sirkülasyonunun yeterli olması sağlanmalıdır.

h) Hava, nem ve sıcaklık şartları uygun olmalıdır. Serada, camekânlarda, sisleme altında başarı şansı artarken açık alanda ise başlangıçta gölgeleme yapmak da bu konuda faydalı olur.

ı) Kalem veya gözün anaca doğru takılmış olması gerekir. Ters takılmış kalem veya göz olması halinde aşıda tutma görülmez.

i) Aşının başarı oranı; bitkinin türü, koşullara uygun aşılama yönteminin iyi seçimi ve deneyimli bir aşıcı ile daha da yükselir.

j) Kalem ve gözün hastalık etmenleriyle (özellikle virüsler) bulaşık olması, aşıda başarıyı azaltır. Bu yüzden virüssüz ağaçlardan ve omcalardan kalem alınması, aşıya başlamadan önce fidan üretim materyallerinin mantari ve bakteriyel hastalık etmenlerine karşı dezenfekte edilmesi gerekir.