Aşı Nedir ? Bitkilerde Aşının Kullanım Nedenleri

2. AŞI İLE ÜRETİM
2.1. Tanımı ve Kullanım Nedenleri
Aşı ile üretim; üretilmesi istenen bitkinin bir parçasını, kökünden faydalanmak istenen başka bir bitkiyle kaynaştırarak tek bir bitki olarak yetiştirme tekniğidir.
Bitkinin toprak üstü kısmını yani gövde ve dalları oluşturmak üzere asıl üretilmesini istenen bitkiden alınan kısma kalem veya göz denir. Kalem, üzerinde birkaç uyur göz bulunan bitki parçası, göz ise bir tek göz ve sürgünden alınan üretken bir parçadır. Yeni bitkinin kök kısmını oluşturacak olan aşının yapıldığı kısma ise anaç denir.
Böylece anaç veya kalem anaçla birleştirildiğinde anaç kökü oluştururken, kalem veya göz de sürerek yeni bitkinin gövde ve dallarını oluşturur. Aşı, canlı iki ayrı bitki dokusunun kaynaştırılarak tek bir bitki olarak yetiştirme tekniğidir. Bunun sonucunda kök anacın, aşı kalemi ise kalem alınan bitkinin genotipine benzer. Ancak kalem üzerinde anacın etkileri olduğu gibi, kaleminde anaç üzerinde büyüme, soğuğa dayanma gibi etkileri söz konusu olmaktadır.
Bazı odunsu süs bitkileri yeteri kadar köklenemedikleri için bunlar çoğunlukla aşı ile üretilir. Aşı ile üretim, gymnospermlerden Conifer sınıfına giren türlerde, angiospermlerde ise kotiledonlara ait bitki türlerinde uygulanır. Ancak monokotiledonlarda aşıda kaynamayı sağlayan kambiyum tabakaları yoktur.

Bazı bitki türlerinde bireyler erkek veya dişi ayrı ayrı yani dioik olur. Böyle bir bitki bir yerde tek bulunması halinde erkek veya dişidir. Hangisi olursa olsun bu bitki bu durumda çiçek açmaz ve bu bitkiden tohum elde edilmez. Çelikle üretimde de iyi bir köklenme sağlanmazsa, aynı özellikleri taşıyan bitki üretilmesi ancak aşı ile olur. Bazen de bir ağaç herhangi bir sebeple çok zarar görmüş ise bu ağacın bir veya birkaç dalına yapılan aşı ile bu ağaç tekrar geliştirilebilir. Bazen de aynı bitki üzerinde farklı dallar aynı türden farklılık gösteren bireylerden alınan kalemler aşılanarak aynı bitki üzerinde çeşitli tip ve renkte çiçek veya meyve elde edilmiş olur.

Bitkilerde aşının kullanılma nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz.
 Tür ve çeşide uygun fidan üretimi yapmak
 Başka ve kolay metotlarla çoğaltılamayan çeşitlerin ortadan kalkmasına engel
olmak ve bitkinin neslini devam ettirmek
 Büyük ağaçların mevcut olan çeşitlerini değiştirmek
 Islah çalışmalarında belirli özellikleri için seçilen çöğürlerin büyümelerini
hızlandırmak
 Ağaçların zarar gören kısımlarının yenilemek
 Virüs hastalıklarının incelenmesi
 Bazı anaçların üstün özelliklerinden (bodur anaçlar gibi) yararlanılması