Taflanlar (Euonymus)

Euonymus (Taflanlar)
Celasiraceae familyasmdandır. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'da doğal olarak yaşayan 120 kadar lürü vardır. Herdem yeşil veya yazın yeşil lürleri vardır. Herdem yeşil türler yaprakları, yazın yeşil türler İse kırmızı meyveleri ve sonbahardaki yaprak renkleri için yetiştirilirler. Genel olarak çalı formunda olmakla birlikte ağaç ve sarmaşık tormunda olan türler) de vardır. Yaprakları elips şeklinde ve karşılıklı nadiren sarmal dizilmiştir. Çiçekleri küçük ve zor görülür, etkinliği yoktur. Meyveleri kapsül meyve durumundadır.
Toprak istekleri yönünden seçici değillerdir. Kireçli topraklarda da yetişebilirler. Ancak, herdem yeşil türler soğuklardan zarar görürler.

Euonymus fortunel: E.radicans
Japonya ve Kore'de doğal olarak yaşarlar. Herdem yeşil bir bitki olup. yayvan çalı yer örtücü ve tırmanıcı karakterdedir. Yaprakları 1-3 cm uzunlukta, üst yüzü yeşil, damarları açık renkli, çiçekleri belirsizdir. Birçok kültür formu elde edilmiştir. Önemlilerinden üçü şunlardır:
■ E.fortuneli carrieri: büyük yapraklı, basık çalı formlu.
■ E.fortunei minima: yapraklan 5-6 mm uzunlukta (küçük yapraklı)
■ E.fortunei vegeta: tırmanıcı bir çeşittir.

Euonymus japonica
Çin ve Japonya'da doğal olarak yaşar. 1.5-2.5 m boylanabilen herdem yeşil çalılardır. Yaprakları elips biçiminde ve koyu yeşil renklidir. Deniz kenarlarında ve çit yapımında kullanılabilir. Ülkemizde en çok kullanılan türdür. Özellikle alacalı formları çok dekoratiftir. Önemli kültür formları:
■ E.japonica aurea variegata: sarı alacalı yapraklı,
■ E.japonica argentea variegata: gümüşi alacalı yapraklı formdur
Euonymus'lar tohum ve çelikle üretilebilirlerse de, herdem yeşil türler çelikle çoğaltılırlar. Çelikler Eylül-Ekim aylarında 10 cm uzunluğunda ve daha çok uç çeliği şeklinde hazırlanır. Hazırlanan bu çelikler %0.8'lik toz IBA ile muamele edilerek 2 kısım peat+1 kısım kum içine, soğuk yastıklara dikilirler. Müteakip ilkbaharda sökülerek geliştirme yastıklarına aktarılırlar.
Diğer bir çelik alma zamanı Haziran ayıdır. 7.5-10 cm uzunluğunda hazırlanan uç çelikleri, alçak tünellere dikilirler. Herhangi bir köklendirme hormonuyla muameleye gerek yoktur. Sonbaharda %100*e yakın oranda köklenme elde edilir. Köklenen bu çelikler sonbaharda açık alanlardaki geliştirme yastıklarına alınarak 1 yıl büyütülürler.

Peyzaj Mimarlığında Kullanımı: Euonymus pek çok her dem yeşil bitkinin dayanamayacağı koşullar altında dahi yeşil bir doku oluşturmada kullanılabilecek bir bitkidir. Budanmaya ve şekillendirilmeye son derece elverişli olan bitki peyzaja tropik bir görüntü kazandırır. Formsal bahçelere, topiary de kullanılmaya uygundur. Aynı zamanda çok iyi bir çit bitkisidir. Farklı şekillerde budanarak peyzajda gözü bir noktaya toplayan bir eleman olarak görev alabilir. Grup halinde kullanıldığında son derece ağır bir yeşillik kazandırır, boyu budama sayesinde ayarlanabileceğinden hem alçak boylu yer örtücü bir çalı gibi görev yapabilir, hem de daha yüksek bir çalı grubu olarak bir alandaki farklı kullanımların arasını ayıracak yeşil bir yapı elemanı gibi de çalışabilir. Yaprakları bitkiyi en altına kadar sardığından, ve ağır tekstüründen dolayı renkli yapraklı ya da gösterişli çiçekleri olan bitkilere fon oluşturmada kullanılabilir.