Orkide Kesme Çiçek Yetiştiriciliği

KESME ÇİÇEK YETİŞTİRİCİLİĞİ
Orkidelerin Toprak ve Gübre İsteği
Epifitik yani toprakta yetişmeyen orkideler, doğal şartlarda ağaçların yüzeyinde, kovuğunda, organik artıklarda yetişirler. Bu yüzden kültürel ortamların, doğal yetişme ortamlarına benzemesi önemlidir. Çok sayıdaki epifitik orkide türleri (Cattleya, Phalaenopsis, Dendrobium, Vanda) osmunda yosunu, ağaç eğreltileri, ağaç kabukları çürüntüsü ve agregat materyaller gibi ortamlarda yetiştirilir.Osmunda yosunu; Osmunda eğrelti otunun kökünden meydana gelir. Doğal yetişme ortamı Batı Amerika’dır. Açık kahverengi ve koyu kahverengi yosun olmak üzere dayanıklı iki çeşidi vardır. Osmunda 2-4 yılda yavaşça çürür ve %2-3 oranında azot kapsar.

Fotoğraf: Osmunda eğrelti otu

Bünyesinde bulunan azotu çürürken yavaş yavaş toprağa verir. Bitki osmunda yosununda yetişirken 1:1:1 oranında gübrelenir. Osmunda yosunu dış ülkelerden ithal edilmektedir.
Ağaç eğreltileri; Bu yosun ağaç eğreltilerinin gövdelerinden meydana gelir. Bunlar plakalara parçalanır veya biçilir. Sert ve dayanıklı olan bu lifler çok uzun ömürlüdür. Bazı çeşitleri çürüme meydana gelmeden 5–7 sene dayanıklılık gösterir. Ağaç eğreltisinde yetişen orkideler 1:1:1 oranında gübrelenmelidir.
Ağaç kabuk çürüntüsü; Ağaç kabukları kereste endüstrisinin ürünüdür. Yongalar büyük, orta ve ince olmak üzere 3 sınıfta derecelendirilir. Büyük yongalar 20 cm veya daha büyük saksılara, orta yongalar 3,5–17,5 cm çapındaki saksılara kullanılır. Ağaç kabuğunda yetişen orkideleri 3:1:1 oranında gübrelemek gerekir.

Fotoğraf : Ağaç kabukları
Agregat materyaller; Bu materyaller ortamı nemli tutma özelliğine sahip olduklarından tüm orkide çeşitlerinde kullanılmaktadır. Çoğu agregatlar orta dereceli ağaç kabuklarıyla aynı büyüklükte oldukları için 7,5–17,5 cm çapındaki saksılarda kullanılır. Agregat materyaller tekrar kullanılabilirler. Ancak kullanılmadan önce mutlaka steril edilmelidir. Agregatta yetişen orkideler 1:1:1 oranında gübrelenmelidir.
Terreristik orkideler ( Cymbidium, phaius) doğal yetişme ortamlarında zengin organik madde içeren topraklarda yetişirler. Kurutulmuş ve saksılanmış karışımlar % 50 ve üzerinde organik madde içermelidir. Torf, talaş ve kum karışımı kullanılacaksa; 1:1:1 oranında hazırlanması önerilir.
Bazı araştırmacıların yapmış olduğu çalışmalarda şu sonuç ortaya çıkmıştır.Terreristik ve epifit orkidelerin yetiştirilmesinde 1:1 oranındaki torf ve perlit karışımı en iyi sonucu vermektedir.
Orkidelerde maksimum gelişme için iki haftada bir gübrelenmelidir. Gübre oranı ortama göre değişir. Osmunda, ağaç eğreltileri, toprak karışımları, agregatlar 1:1:1 oranında gübrelenmelidir. Ağaç kabuğu çürüntüsü ortamında mikroorganizmaların parçalanması sırasında daha fazla azota ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden ortama azot ilavesi gerekir. Yavaş çözünen gübreler orkidelerin gelişimi üzerinde daha başarılı olmuştur. Eğer bu gübreler kullanılıyorsa aynı oran ve miktarda kullanılmalıdır. Bazı yetiştiriciler uzun süreli daha fazla gübre vermek yerine yavaş çözünen veya sıvı gübre kombinasyonunu tercih ederler. Yavaş çözünen gübrelerin kullanımı daha güvenlidir. Çünkü fazla dozda verildikleri durumlarda daha az zarar verirler. Bununla birlikte orana uyulması önemlidir.

Dikim Şekli ve Mesafesi
Orkideler Anthuriumlar gibi tropik iklim bitkileridir. Sera içi sıcaklığının 15 0C’ nin altına düşürülmediği, 34 0C’ nin de üzerine çıkarılmadığı seralarda yetiştirilebilir. Seralarda orkidelerin dikimi saksılara gerçekleştirilir. Dikilen saksıların 24’ lük saksılardır ve her saksıda en az 3-5 orkide bulunur.
Orkide saksılarının yerleştirildiği yükseltili tavalar 1-1,10 m uzunluğundadır.

Fotoğraf : Orkide saksılarının yerleştirilmesi

Sıra üzerine 2 orkide saksısı yerleştirilir. Aralarında ise 40 cm mesafe bırakılır. Diğer saksı ise sıra arası 20 cm olacak şekilde yerleştirilir. Orkide saksıları ancak 4-5 yılda bir değiştirilir.

Fotoğraf : Orkide serasının genel görünüşü
Orkide bitkisinin çiçekleri diğer bitkilere oranla daha çoktur. Bu yüzden de saksı içerisinde desteksiz duramaz. Çiçeklere destek vermek amacıyla herekleme yapılır. Bunun için her bir çiçek ayrı ayrı özel iplere sardırılır. Kesim işleminden sonra bu ipler bitkiden alınır.


Fotoğraf Orkide çiçeklerinin bağlanmasında kullanılan ipler

Fotoğraf : Askıya alınmış orkideler
Orkidelerin aynı zamanda tropik bölgelerde tarla üretimi de yapılmaktadır. Tropik bölgelerde çiçek üretimine gösterilen ilgi ile birlikte aynı zamanda bu ülkelerde ihraç için sprey tipi orkide yetiştiriciliği de hızla artmıştır.
Sprey tipi orkidelerin büyük çoğunluğu tarlada az bir korumayla veya hiç korumasız olarak çok az bakımla yetiştirilir. Singapur’da orkideler tarlada epifit olarak yetiştirildikleri halde “toprak orkideleri” olarak adlandırılır.

Tropik ülkelerde orkide yetiştiriciliğinde özellikle iki yöntem uygulanır. Arachnis, Aranthera, Aranda, Vanda ve Renanthera türleri ve hibritleri tarlalarda kafes üzerinde tam güneş altında yetiştirilir. Dendrobium, bazı Aranda çeşitleri, Ascocende ve Oncidium çeşitleri % 40–50 çardak gölge altında saksılarda yetiştirilir.

Fotoğraf : Ondicidum

Fotoğraf : Renanthera

Fotoğraf : Ascocende
Arachnis çiçek dikiminden önce tarlada ahşap ya da demir çardak yapılır. Üst taraftan yaklaşık 2,4 m ya da 1 m olacak şekilde 1,8 m yüksekliğinde vertikal latalar yerleştirilir. Bunların aralarında 60 cm olacak şekilde 3 yatay lata çekilir. Bu düzenle kurulan çardak sistemi 1 da alana 7,500–15,000 arasında bitki dikimine imkân verir.
Çardak sisteminin kurulmasından sonra 60–70 cm büyüklüğünde ki köklü tepe çelikleri dikilir. Genellikle 10–15 cm derinliğinde sıra boyunca bir kanal kazılır. Çelikler bu kanallara tek tek 15–20 cm aralıklarla dikilir. Bitkinin dibi çukura yerleştirilir ve üst kısmı çardağın ilk latasına bağlanır. Sonra bitkilerin dibi doğal toprakla 7,5–10 cm örtülecek biçimde doldurulur. 4–6 ay içinde bitkiler çiçeklenme büyüklüğüne ulaşır. Bundan sonra 18 ay boyunca bitkiden çiçek kesilir. Bitkinin boyu 2,4 m uzunluğuna ulaşınca sprey çiçeklerin hasadı zorlaşır. Üreteci bu durumda bitkiden uç alma yapar ve bunları tarlaya tekrar dikerler.