Alstromeria ( Peru Zambağı, Otsuzambağı ) Yetiştiriciliği

1. Bilimsel Sınıflandırma
Âlem: Plantae
Şube: Magnoliophyta
Sınıf: Liliopsida
Takım: Asparagales
Familya: Alstroemeriaceae
Botanik Adı: Alstroemeria sp.

1.1. Genel Özellikleri
Alstromeria, Alstroemeriaceae familyasındandır. Doğal olarak batı kesimler boyunca
yüksek karlı And platolarından, Şili’nin çölleşmiş kıyılarına kadar geniş bir yayılım gösterir.
Menekşe, kırmızı, portakal ve sarı görünümlü farklı renklerde çiçeklere sahiptir. Avrupa’da
yeni hibrit çeşitleri bulunmuştur. Hibritler içindeki geniş renk değişimi türlerde bulunan
temel renkler üzerinde meydana gelmiştir.
Hibrit çeşitler çiçek gelişimi için farklı gereksinimler duyduklarından iki grupta
incelenmektedir.
Türler veya çeşitler düşük ışık koşulları altında ve yüksek sıcaklıklarda generatif
kalma eğilimindedir.
Türler veya çeşitler soğuk ister ve çiçek oluşumu için uzun gün uygulaması gereklidir.

Fotoğraf 1.1: Alstromeia çiçeği
Alstromeria sürgünü üzerindeki yapraklar açıldıkça 180 0 döner ve böylece üst
yüzeyler alt yüzey haline gelir. Çiçekler dipten uca doğru sırasıyla açar. Alstromeria
bitkilerinin beyaz rizomları vardır. Bu rizomlardan havai sürgünler çıkar. Kök sistemi orta
derecede lifli ve kalınlaşmıştır. Yeni havai sürgünlerin her biri, önceki çiçek sürgünü veya
vegetatif sürgünün ilk boğumundan çıkar. Lateral rizomlar ve depo kökleri ikinci boğumdan
gelişir. Bu lateral rizomlar ek olarak havai sürgünleri verir. Bu sürgünler generatif veya
vegatatif sürgünler olabilir. Normal olarak sürgünler 30 yapraktan daha fazla yaprak
oluşturursa çiçeklenmez ve vegetatif kalır. Bunun için fazla yapraklar periyodik olarak
uzaklaştırılmalıdır.
1.2. Fide Üretimi
Alstromeria tohum, rizom ve doku kültürüyle üretilmektedir. Tohumla üretim sadece
ıslah amacıyla kullanılmaktadır. En uygun yöntem rizomlarla üretimidir.

Fotoğraf 1.2: Alstromeria bitkisinde tohum kapsülü
 Rizomlarla üretim
Alstroemeria bitkisi, bitki büyüme karakterine ve çeşitlere bağlı olarak 2. veya 3. yıl
bölünerek çoğaltılır. Zayıf olan rizomlar bölündüğünde zayıf sürgünler meydana gelir.
Rizom üzerinde kalınlaşmış depo köklerinin bulunması bitkilerin hızlı olarak
köklenebilmesi için kritik öneme sahiptir. Genişlemiş depo köklerinden lifsi yeni kökler
çıkacaktır. Normalde rizomun yaşlı kısmı atılarak 2,5 – 7,5 cm’ lik en genç kısmı alınır.
Rizomlar bölündükten sonra hemen dikilmelidir. Bölmeden sonra dikim geciktiğinde
bitkilerin köklenmesi önemli ölçüde azalır. Rizomların bölünmeden önce dikim ortamının
hazır olması şarttır. Eğer çıplak köklü bitkilerin depolanması gerekiyorsa rizomlar nemli peat
yosunu içine yerleştirilmeli ve 2 0C’de depolanmalıdır. Aşırı sulama rizomlarda çürümeye
sebep olacaktır. Bitkiler iyice kökleninceye kadar 4 -8 hafta 15 0C’ de yetiştirilmeli ve sonra
sıcaklık düşürülmelidir.
 Doku kültürü ile üretim
Doku kültürü ile üretimde explant olarak yumurtalık ve çiçek sapları kullanılmaktadır.

2.KESME ÇİÇEK YETİŞTİRİCİLİĞİ
2.1. Toprak ve Gübre İsteği
Havalanması iyi olan topraklar tercih edilmelidir. Toprağın strüktürü iyi olmalıdır.
Toprak en az 50 cm derinlikte işlenmelidir. Eğer toprak yüzeyindeki su oranı çok yüksek ise
toprak drene edilmelidir. Kış günlerinde toprak uzun süreli ıslak olmamalıdır. Aksi halde
köklerde çürümeler görülür.
Bitkinin yetiştirilmesinde toprak pH’ ı 6,5 olmalı, 7 den fazla olmamalıdır. Çünkü bu
orandan sonra yüksek değerler iz elementlerin alınımını engeller. Bunun için az asitli
topraklarda iyi gelişim gösterir. Dikimden önce toprağa, gübre veya ağaç kabuğu kompostu
uygulanmalıdır. Bu toprağın humus içeriğini yükseltir. Uygun olabilecek gübreler toprak
analizinden sonra belirlenerek verilmelidir.

2.2. Dikim Şekli ve Mesafesi
Dikim yastıklara, yükseltilmiş yastıklara veya saksılara yapılabilir. Ancak yastıklara
yapıldığı zaman toprak sıcaklığı daha iyi kontrol edilmelidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar
neticesinde yüksek kasalarda dikim yapılmaktadır. Bu şekildeki dikim bazı avantajları
beraberinde getirmiştir. Örneğin; kasalardan oluşmuş yastıkların bir kısmında hastalık ya da
herhangi bir problem görüldüğünde hemen oradaki kasalar kaldırılmaktadır. Bu şekilde
yanında yetişmekte olan diğer bitkilere herhangi bir zarar gelmeden sorun çözümlenmiş
olmaktadır

Fotoğraf 2.1: Alstromerialarda kasalara dikim
Alstromeria bitkilerinin dikim yastıkları genelde 1 metre genişliğinde olmalıdır.
Sulama veya damlama sulama sistemleri yastık yüzeyine yerleştirilmelidir. Sıra başlarındaki
demirler yüzeyden en az 1,5 metre yükseklikte olabilmektedir. Çünkü kış aylarında bitkiler
2,20 metre yüksekliğinde olabilmektedir. Bitkiler sıra arası 50 cm, sıra üzeri 40 cm olacak
şekilde dikilmelidir. Yastıklar arasında 60 cm yol bırakılmalıdır. Bu şekilde yeterli ışık girişi
de sağlanabilmektedir.
Fotoğraf 2.2: Alstromerialarda yastıklara dikim
 Dikim zamanları: Farklı dikim zamanları vardır.
Sonbahar dikimi: Eylül – aralık
Çiçeklenme zamanı marttan kasıma kadar sürer. Burada gün uzunluğu artırılabilir.
Böylece erken çiçeklenme elde edilmiş olur.
İlkbahar dikimi: Şubat – mayıs
Mayıstan aralık ayına kadar çiçeklenir. Burada gün uzunluğu artırılabilir. Böylece
erken çiçeklenme elde edilmiş olur.
Yaz dikimi: Haziran – temmuz
Çiçeklenme eylülden mayıs ortasına kadar devam eder.
 Çiçeklenme zamanı
Alstromeria bitkisi iki zamanda çiçeklenir. İlk çiçeklenme mayıs içinde en yüksek
seviyeye ulaşan ilkbahar, diğeri daha az belirgin olan sonbahar çiçeklenmesidir. Bu iki
çiçeklenme döneminde ek ışık kullanılarak çiçeklenme zamanı ile oynanabilmektedir.

Fotoğraf 2.3: Alstromeria bitkisinde farklı renkteki çiçekler

3. EKOLOJİK İSTEKLER
3.1. Sıcaklık
Alstromeria bitkisi fazla ısıtma sistemi oluşturmadan üretilebilir. Düşük sıcaklıklara
oldukça iyi dayanabilmektedir. Ancak çeşit gereği farklı sıcaklık isteği olanlar da mevcuttur.

Ftoğraf 3.1: Serada alstromeria
Alstromeria bitkisinin ilk gelişme devresinde sıcaklık isteği fazladır. Bu dönemde
özellikle gece sıcaklıkları 16 0 C’ nin altına düşmemelidir. Ancak sıcaklık çok yüksekte
olmamalıdır. Köklerin iyi gelişebilmesi için yer ısıtması avantajlıdır. Kuvvetli bir gelişim
sağlandığında sıcaklık 5 birim kadar düşürülebilir. Eğer önceki yılda yetiştirilen bitkilerin
sonbaharda gece sıcaklığı 8- 12 0 C’de tutulursa bu bitkilerden kışın verim alınmaz.



Fotoğraf 3.2: Serada alstromeria
Alstromeria bitkilerinin bazı çeşitlerinde yapılan çalışmalarda, yüksek hava sıcaklığı
25 0 C olursa, kısa gün koşullarında ( 8 saat ) vegetatif gelişme teşvik edilmiş olur. Buna
karşı düşük sıcaklıklar( 9 - 130 C), uzun gün şartlarında ( 12 saat ) çiçeklenmeyi artırmıştır.
3.2. Işık
Alstromeriada çiçek başlangıcında etkili faktör ışıktır. Soğuklama ihtiyacı karşılanmış
bitkilerde, gündüz devamlı veya gece aralıklarla (standart kasımpatı ışıklandırmasında
yapıldığı gibi) 13 saatlik ışıklandırma yapmak çiçek oluşumunu teşvik ederken, 16 saatten
uzun fotoperiyotlar erken çiçeklenmeyi hızlandırır. Çiçeklenmenin ilerlemesi ve fotoperiyot
kontrolü için yüksek basınçlı sodyum lambalarının akkor lambalarından daha etkili olduğu
tespit edilmiştir. Yüksek basınçlı sodyum lambalarının kullanılması hem erken çiçeklenmeyi
ilerletir, hem de kış mevsiminde ürün artışına neden olur. Ocak-aralık aylarında bu uygulama
yapılmalıdır.
Gün uzunluğunun alstromeria üzerine etkilerini şöyle sıralanabilir.
 Çok uzun günler, özellikle yüksek toprak sıcaklığı, sürgün büyümesini azaltır.
Bu yüzden üretim de azalır.
 İlkbaharda veya sonbaharda gün uzunluğunun artması sürgünlerde tomurcuk
oluşumunu hızlandırır. Bu yüzden tomurcuklar kısa boğumlu saplarda oluşur.
 Gün uzunluğunun artırılması erken çiçeklenme meydana getirdiği gibi kör
sürgün miktarını da azaltır.
3.3. Nem
Hava nemi % 85 olmalıdır. Özellikle kışın fazla su birikimini engellemek için drenaj
kanalları oluşturulmalıdır. Bitkilerin fazla nemli ortamda kalması botrytis tehlikesi nedeniyle
önlenmelidir. Hava hareketinin sağlanabilmesi için havalandırma iyi bir şekilde
yapılmalıdır. Alstromeria bitkisi hafif kuru yerlerde iyi yetişir. Çok miktardaki su, kökleri
çürütür. Mümkünse baş kısımlar nemden uzak tutulmalıdır.
3.4. Havalandırma
Aşırı sıcaklığın giderilmesi ve botrytis enfeksiyonunun kontrolü için iyi bir
havalandırma ve hava hareketi gereklidir. Havalandırma gerek yan gerekse çatıdaki
pencerelerden sağlanır.

Fotoğraf 3.3: Alstromeria serasında havalandırma pencereleri

4. KÜLTÜREL İŞLEMLER
4.1. Sulama
Bitkiye verilecek su miktarı sıcaklığa, bitki büyümesine, toprak tipine ve yılın
zamanlarına bağlı olarak değişmektedir. Büyüme sırasında bitkiye bol miktarda su verilmeli,
kış aylarında kapalı havalarda bitkiler daha kuru tutulmalıdır.
4.2. Gübreleme
Alstromeria çeşitleri özellikle çiçeklenen sürgünler geliştikçe fazla besin maddesine
gereksinim duyar. İyi gelişim için iyi bir gübreleme yapılmalıdır. Nitrojen miktarının
potasyum oranının yarısı kadar olduğu durumlarda çiçeklenmenin fazla olduğu tespit
edilmiştir. Eğer toprak pH değeri çok yüksek ise, demir veya manganez eksikliği meydana
gelebilir. Bu durumda ortama demir verilmelidir.
4.3. Hastalık ve Zararlılar
Çok önemli bir sorun oluşturan etmen yoktur. Sadece sürgünleri etkileyen ve
topraktan taşınan rhizoctonia’ dır. Bunun içinde dikimden sonra ve her 1 – 1,5 ayda bir kez
fungusit uygulaması yapılmalıdır. Ayrıca iyi bir bakım yapamamışsak seyreltme yetersiz
gelmişse yapraklarda ve genç sürgünlerde botrytis problemi olabilir. Seyreltme ve iyi
havalandırma yapıldığında bu problemle karşılaşılmaz.

Fotoğraf 4.1: İlaçlama makinesi
Alstromeria bitkisi yetiştirilir virüslerden ari bitkiler kullanılmalıdır. Virüs
bulaşmasına engel olunmalıdır. Bunun içinde hastalıklı bitkiler ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
Eğer virus varsa bitkimizin yapraklarında beneklenme görülür. Belirtiler 13 0C’ de yok olur,
21 0C’ de yeniden ortaya çıkar.
Alstromeria bitkisinin birkaç ciddi zararlısı vardır. Bu zararlılarla karşılaşıldığında
kimyasal mücadele yöntemleri kullanılır. Seyrekte olsa aphidler görülür. Thripsler çiçek
kalitesini düşürüp bitkide hastalıklara neden olduğundan önemli zararlılardır.
4.4. Yabancı Ot Mücadelesi
Dikimden önce toprak sterilizasyonu yapılmalıdır. Eğer bu işlem yapılmamışsa
dikimden önce ot mücadelesi için ilaçlama yapılmalıdır. Bitkinin büyümesi sırasında çıkan
otlar mekanik yolla yok edilmelidir.
4.5. Budama
Gerçek anlamda bir budama işlemi yapılmaz. Ancak yastıkta gelişmekte olan zayıf
sürgünler kökten itibaren çekilerek yastıktan uzaklaştırılır.

Fotoğraf 4.2: Zayıf sürgünlerin ortamdan uzaklaştırılması

4.6. Destek Sağlama
Dikimden sonra bitkiler yaprak çıkarmaya ve uzamaya başladığında, bitkinin dik
olarak büyümesini sağlamak için destekleme ağları yapılır.

Fotoğraf 4.3: Alstromeria bitkisinde destekleme sistemi
Tavaların başlarına sağlam kazıklar çakılır.Yastıklarda her 2 – 2,5 metre ara ile bu
destek sistemi yerleştirilir. Desteklerin üzerine tava uzunluğunca ipler çekilir. Daha sonra bu
paralel iplerin arasına kare şekli oluşturulacak şekilde tekrar ipler bağlanır. Bitki boylandıkça
2 – 3 kat daha ip çekilir.

Fotoğraf 4.4: Alstromeria bitkisinde destekleme sistemi

5. HASAT İŞLEMLERİ
5.1. Hasat
Çiçek hasadı, ilk salkımdaki 4 – 5 çiçekçik henüz açıldığında ve renklenmenin iyi
olduğu zamanda yapılmalıdır.

Fotoğraf 5.1. Alstromeria bitkisinin hasadı
Alstromeria bitkilerinde hasat, çiçekler kesilmeden kök kısmından çekilerek yapılır.
5.2. Tasnif
Hasadı yapılan alstromerialar serin bir yere getirilir. Kendi aralarında boylandırılır.
Genellikle kısa, orta ve uzun olmak üzere üç boya ayırmak uygundur. Alstromeria bitkisi 10
tanesi bir araya getirilerek ya da avuç içini dolacak kadar olunca bir demet yapılır. Demetler,
sapların dip kısmından genellikle lastik ile bağlanır. Dalların dip kısımları kesilir ve suda
bekletilir.

Fotoğraf 5.2: Alstromerialarda tasnif

Fotoğraf 5.3: Demetlenmiş alstromeria
5.3. Pazara Hazırlama
Tasnifi yapılan alstromeria demetlerine su çektirilir. Daha sonra çiçekler bir kâğıda
sarılır. Demetler kesme çiçekçilikte kullanılan kutulara konur.

Fotoğraf 5.4: Alstromerialarda su çektirme

Fotoğraf 5.5: Alstromerialarda kutu hazırlama

5.4. Depolama
Hasattan sonra çiçekler temiz su içerisine yerleştirilir. En az 24 saat için 0-2 0C’ de
soğutulur. Çiçekler ıslak olarak su içerisinde 40C’ de 2 – 3 gün depolanabilir.
Alstromeria çiçekleri etilene karşı hassastır. Etilen, çiçeklerin bozulmasına, petallerin
kararmasına ve dökülmelere neden olur. Yapraklar hasattan sonra kolaylıkla kırılabilir ve
sarıya döner.

Kaynek:Megep