Kartopu (Viburnum )

Caprifoliaceae familyasındandır. Avrupa. Kuzey ve Orta Amerika, Kuzey Afrika ve Asya'da doğal olarak yaşayan 200 kadar türü vardır. Herdem yeşil veya yazın yeşil çalı formundaki bitkilerdir. Yaprakları karşılıklı dizilmiş, kenarları dişli veya dilimli, çiçekleri yuvarlak, şemsiye biçiminde, meyveleri siyah. sarı. kırmızı renkli, üzümsü meyve durumundadır.

Viburnum opulus

Avrupa ve Kuzey Afrika'da doğal olarak yaşayan yazın yeşil, çalı formundaki bitkilerdir. Ülkemizde Marmara Bölgesinde doğal olarak yaşamakladır.
3 - 4 m kadar boylanır. Dikine büyüyen bir forma sahiptir. Yapraklan uzun yumurta biçiminde, 10 -12 cm uzunlukta, kenarları sık dişlidir. Çiçekleri şemsiyemsi, bileşik salkım kuruluşunda, beyaz renkli, 10 cm çapında olup Mayıs - Haziran aylarında açar
Ülkemizde en çok tanınan kültür formu, V. opulus "Sterile"dir. Çiçekleri daha büyük ve çok miktarda açar.
Viburnum tinus

Ülkemizde en çok tanınan türlerden birisidir. Güney doğu Avrupa'da doğal olarak yaşar. Dyi-alı formundaki bitkilerdir. Yaprakları 3 - 4 cm uzunlukla, uzunca yumurta biçiminde, çiçekleri erken ilkbaharda açar ve beyaz renklidir. Meyveleri seyrek üzümsü meyve durumunda, mavi renkli, daha sonra siyaha yakın renk alır. Birçok kültür formu elde edilmiştir. Bunlardan önemlileri:

■ V. tinus "Eve Price", çiçekleri pembe renkli,
■ V. tinus "Purpureum", yaprakları koyu renkli,
■ V. tinus "Variegatum", yapraklan san alacalı renkli formludur.
Çoğaltım yöntemleri herdem yeşil türlerle, yazın yeşil türler arasında çok farklılıklar göstermektedir. Hatta herdem yeşil ve yazın yeşil türler içinde dahi bazı farklılıklar vardır. Bu nedenle burada ülkemizde en çok tanınan V. opulus ve V. tinus'un çoğaltılma teknikleri üzerinde durulacaktır:
■ V. opulus'un Çoğaltılma Tekniği: Mayıs ayında hazırlanan yumuşak çelikler şişlemede köklendirilir. Çelikler köklendikten sonra kışı geçirmek üzere soğuk yastıklara alınır ve ilkbaharda açık araziye alınırlar.
■ V. tinus'un Çoğaltılma Tekniği: Viburnum tinus değişik zamanlarda alınan çeliklerle çoğaltılabilir.

Haziran ayında o yılkı sürgünlerden 6 - 7.5 cm uzunluğunda hazırlanan çelikler, dipleri yaralanarak %0.8'lik toz IBA ile muamele edilirler ve soğuk yastıklara dikilirler, üzerleri ayrıca bir naylonla örtülür. Dikimden takriben 2 hatta sonra %90 veya daha tazla oranda köklenme elde edilir. Köklenen çelikler Ekim ayında pişkinleşmiş olurlar ve 25 x 25 cm aralık ve mesafelerle açık araziye şaşırtılırlar. Haziran ayında alınan çelikler alçak tünellerde de köklendirile-bilirler. Ancak bunlarda yaralama yapılmaz. Bu yöntemde %70 oranında köklenme elde edilebilir.
Diğer bir yöntem ise Eylül ayında 12.5 cm uzunluğunda hazırlanan yarı odunsu çelikler, %0.8'lik toz IBA ile muamele edilerek soğuk yastıklarda 2 kısım peat + 1 kısım kum karışımına dikilir. Çelikler üzerinde çiçek gözü varsa koparttır Müteakip Nisan ayında %85 - 95 oranında köklenme elde edilir. Köklenmeden sonra köklü çelikler açık araziye 25 x 25 cm aralık mesafelerle şaşırtılarak geliştirilirler.