Mahonia (Mahonya ) Yetiştiriciliği

Genel Özellikleri
Bilimsel Sınıflandırma
 Alem: Plantae
 Şube: Magnoliophyta
 Sınıf: Magnoliopsida
 Takım: Ranunculales
 Familya: Berberidaceae
 Botanik Adı: Mahonia aquifolium
 Türkçe Adı: Mahonya
Kuzey ve Orta Amerika ile Doğu ve Güney Asya’da doğal olarak yaşayan 90 kadar türü vardır. Boylu ya da bodur çalı formunda yaz kış yeşil odunsu bitkilerdir. Aynı zamanda ağaç ve ağaççık tipinde olan türleri de vardır.

Resim 1: Mahonia aquifolium bitkisinin genel görünüşü
Yaprakları tek yaprakçıklı, tüysü, pek az olarak da üçlüdür. Yaprakçılar derimsi kenarları seyrek dişli, dişlerin ucu çokça diken durumunda yaprağın dizilişi ise almaçlıdır. Dallarda diken bulunmaz. Çiçekleri sarı renkli, berberis çiçeklerine benzese de onların çiçeklerinden daha büyüktür. Çiçekleri, çok çiçekli salkım ya da bileşik salkım durumundadır. Meyve az olarak beyaz ya da kırmızı renkte görünse de çoğunlukla mavi ve dumanlıdır.
2. Mahonia (Mahonya ) Üretimi
Tohumla üretim esas olmakla birlikte çelikle de üretim yapılır. Çelikle üretimde çelikler eylül-ekim aylarında o yılki sürgünlerden hazırlanır. Hazırlanan çeliklerin dip kısımlarında yaralama yaparak % 0,8’lik IBA ile muamele edilir. 2 kısım peat ve 1 kısım kum karışımına dikilir. Köklenen çelikler ilkbahara kadar ısıtılmayan seralara alınarak burada muhafaza edilir. 1 yıl büyütülen fidanlar 15 cm boy alarak satışa hazır hale gelir.
Başka bir çelik alma zamanı ve şekli ise şöyledir; şubat ayında 1 göz ve 1 yaprak bulunan 2,5 cm uzunluğunda 1 yaşlı dallardan çelikler hazırlanır. Alınan bu çeliklerin diplerine yaralama yapmadan peat içine dikilir. Dikimde çelikler yaprağın alt kısmına kadar, köklenme ortamına dikilir. 9–10 hafta sonra % 100 oranında köklenme görülür. Sonbaharda bitkiler 7,5 cm boya ulaşır. Ertesi yıl 20 cm boyunda ve 2–3 dallı bitki durumuna gelir.

3. Mahonia (Mahonya ) Bitkisinin Ekolojik İstekleri
Yarı gölge yerlerden hoşlanır. Türlerin çoğu çok narindir, soğuklardan zarar görür. Soğuk rüzgârlardan ve kış güneşinden korunmaları gerekir. Yaprakları mavimsi yeşil olan türler güneşli ortamları ve kumlu toprakları sever. Diğer türler ise nemli ve humuslu topraklardan hoşlanır.

4. Peyzajda Kullanımı
Çim alanlarında tek ya da gruplar halinde yetiştirilir.

Resim 2: Mahonia aquifolium bitkisinin peyzajda kullanımı
Dar bahçeli ev ve blokların önünde, çatı teras ve balkonlarda da yetiştirilebilir.
5. Önemli Türleri
Mahonia aquifolium ( sarı boya çalısı ); her dem yeşil, 1 m kadar boy yapabilen ve fazla dallanmayan çalı formunda olan bitkilerdir. Yaprakları 5–11 yaprakçıklı, tüysü yaprak biçiminde, yaprakçıklar 4–8 cm uzunluğunda elips veya yumurta biçimindedir. Yaprak kenarları dişli, dişler diken görünümünde, yaprağın üst yüzü koyu parlak yeşil, alt yüzü yeşilimsi renktedir.

Resim 3: Mahonia aquifolium yaprak yapısı ve çiçeklerin görünüşü
Ergin yapraklar kış mevsiminde kırmızı renk alır. Çiçekleri salkım durumunda ve sarı renklidir. Meyveler siyah renklidir ve üzerleri mavi-mor pusludur. Mahonia aquifolium tohumları sonbaharda toplanır. Toplanan bu tohumlar ya geç sonbaharda hemen ekilir ya da kış boyunca katlamaya tabi tutulur. Ekimden önce tohumlar kum ile karıştırılarak ekilir. Ekim soğuk yastıklara veya açıktaki tohum tavalarına yapılır. Çimlenme ilkbaharda daha iyi olur. %50–60 arasında çimlenme görülür. Sonbaharda bitkiler 7,5 cm boya ulaşınca yerlerinden sökülerek geliştirme yastıklarına alınır.

6. Mahonia (Mahonya ) Bitkisinde Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Karaleke, külleme hastalık yaparken, kabuklu bit, kırmızı örümcek zararlıları görülür.

Kaynak :http://www.megep.meb.gov.tr/indextr.html