Gypsophılla Yetiştiriciliği

1. GYPSOPHILLA YETİŞTİRİCİLİĞİ

1.1. Genel Özellikleri
Gypsophilla kesme çiçekler arasında kontras yaratmak için kullanılan bir bitkidir.Kuru çiçek olarak da kullanılır. Ayrıca kaya bahçelerinde de peyzaj için kullanılan bir bitkidir.

Fotoğraf 1.1:Gypsophilla’nın değişik ortamlarda kullanımı
Gypsophillanın yetiştiği yerler Türkiye, Avrupa, Sibirya, Kafkasya ve kuzey Amerika’dır. Karanfilgiller familyasındandır. 80-90 çeşit türü bulunmaktadır. Ülkemizde elli türü bulunmaktadır. Gypsophilla bitkisinin tohumları gıda sanayinde de kullanılmaktadır. Ayrıca köklerinden elde edilen bazı maddeler ilaç yapımında da kullanılmaktadır. Halk dilinde çeşitli isimleri bulunmaktadır. Bunlar; helvacı otu, alçı otu, çöven otudur.

Fotoğraf 1.2: Gypsophilla bitkisi
Ülkemizde üretimi son yıllarda yapılmaktadır .İsrail’den getirilen anaç bitkilerin kullanılması ile Antalya’da üretim başlamış ve hızla yaygınlaşmıştır.
1.2. Fide Üretimi
1.2.1. Generatif Üretim
Gypsophilla bitkisinin yetiştiriciliğinde generatif üretim uygun değildir. Ancak yeni çeşitler elde edilmek istendiğinde ve ıslah çalışmaları yapıldığında bu yöntem kullanılmaktadır. Gypsophıillanın tek yıllık türlerinde tohumdan üretim yapılabilir. Tohumla üretim yapılacaksa, G. elegans türünde tohumların doğrudan yetişme ortamlarına ekimi mümkündür. Ekim yapılırken atılacak tohum miktarı 1000 bitki için 2 gram olarak hesaplanır. Tohumlar mart ayında ekilir. Çiçeklenme ise haziran-temmuz aylarında gerçekleşir. Eğer G.paniculata türünde tohumdan üretim yapılacaksa, atılan tohumlar 150C sıcaklıkta 2-3 haftada çimlenir. Çimlenen bitkiler 3-4 gerçek yapraklı dönemde tek tek küçük saksılara şaşırtılır. Fideler yeterli büyüklüğe ulaştığında yetiştirme ortamına alınırlar.
1.2.2.Vegetatif Üretim
Vegetatif üretme yöntemi olarak çelikle üretim yöntemi kullanılır. Kazık köklü bir bitki olduğundan ayırma yöntemi kullanılmaz. Anaç bitkiden çelik alınırken büyüme noktası içeren çelikler kullanılır. Çelik alma zamanı da önemlidir. Anaç bitki çiçek açmadan çelikler alınmalıdır. Alınan çelikler köklendirme ortamında 180C de 4 haftada köklenirler. Köklendirme ortamı hazırlanırken perlitkum, torf ve bunların çeşitli oranlarda karıştırılmış harçlar kullanılır. Çelik alınırken 8-10 cm boyunda ve 6-8 çift yaprak bulunan dallar tercih edilmelidir.

Fotoğraf 1.3: Fidelerin yetiştiği seradan görüntü

1.3. Fidelerin Bakımı
Gypsophilla fidelerinin bakımı diğer bitki fidelerinin bakımından farklı değildir. Fideler dikime kadar özellikle ilk günlerinde fazlaca sulanmalıdır. Ortamda oluşabilecek fazla nemi uzaklaştırmak için fideler her gün havalandırılmalıdır. Meydana gelebilecek hastalık ve zararlılara karşı koruma amaçlı iki haftada bir ilaçlama yapılmalıdır.

2. GYPSOPHILLA FİDELERİNİN DİKİMİ

2.1. Toprak ve Gübre İsteği
Gypsophilla Yunanca kireç seven demektir. Adından da anlaşıldığı gibi kireçli topraklardan hoşlanır. Gypsophillanın yetişebileceği toprak kumlu-tınlı, geçirgen, taban suyu düşük ve humusça zengin kireçli topraklardır. Gypsophilla bitkisi kazık köklü bir bitkidir. 2- 3 yıllık bitki olması ve köklerin derine gitmesi toprak derinliğinin fazla olmasını gerektirir. Bu nedenle toprak derinliği 1-1,5 metreden az olmamalıdır. İyi kök gelişimi sağlıklı bitki olmasına neden olur. Bu nedenle toprağın iyi işlenmiş olması ve drenajının iyi olmasını gerektirir. Toprağın pH’ ının 6-8 olması uygundur.

Fotoğraf 2.1: Gypsophilla bitkisi için toprak hazırlığı

3. EKOLOJİK İSTEKLERİ

3.1 Sıcaklık
Bitkinin vejetatif gelişme sürdürdüğü ve dallanma yaptığı dönemlerde kısa gün olması ve düşük sıcaklık gelişime olumlu etki yapar. Çiçeklenme döneminde ise sıcaklığın artırılması gerekmektedir. Ayrıca günün uzaması da gerekir. İlkbahar aylarında sıcaklık 10- 12 0C ye çıkarılmalıdır.Yaz aylarında ise sıcaklık 20-220C’ ye çıktığında havalandırma yapılmalıdır. Kış aylarında iyi verim almak için ilave ışıklandırma yapılmalı ve sera ısıtılmalıdır. Kış aylarında ideal gece sıcaklığı şu şekilde olmalıdır.
Ocak ayı; 8-100C
Şubat ayında ;10-120C
Mart ayında ;12-150C
İlkbahar aylarında yeni dikilmiş fideler için ilk üç hafta gece sıcaklığı 8-12 0C, sonra 15-17 0C olmalıdır. Yeni dikim plantasyonları içeren seralarda toprak ısıtması şarttır.
3.2. Işık
Gypsophilla uzun gün bitkisidir. Çiçek tomurcukları mart ayında oluşur. Bitkinin büyüme döneminde gün uzunluğu 10-12 saat yeterli olurken, tomurcuklanma döneminde 13 saat olmalıdır. Günün uzun olması çiçeklenme üzerine olumlu etki yapar.


Fotoğraf 3.1: Ek ışıklandırma yapılan gypsophilla serası
Gypsophilla kış aylarında yetiştiriliyorsa ocak ayından itibaren ek ışıklandırma yapılmalıdır. Işıklandırmaya ihtiyaç olduğunu yaprak sayısına bakarak anlayabiliriz. Kışın sıfır derecenin biraz üzerinde sıcaklık olduğunda ve yaprak sayısı 7-8 çifte ulaştığında aydınlatma başlayabilir. Aydınlatma yapılırken metrekareye 15 watt ışık vermek yeterlidir. Bunun için bitkiden ortalama 2.20 m yükseklikte 9 metrekarelik alan için 150 watt’ lık ampuller kullanılmalıdır. Kış aylarında 3-4 hafta, 4-5 saatlik süreyle aydınlatma yapılmalıdır. Aydınlatmanın sona ermesine de bitkinin sapa kalkmasına bakılarak son verilir.
Bitkinin en üst noktasında üçlü dalcık meydana geldiğinde aydınlatma bitirilir. Bu durumda aydınlatma devam ederse, ışığa yakın yerlerde bulunan bitkiler çiçeklenmeye başlar. Alt kısımlarda ise çiçeklenme meydana gelmeyeceği için, düzensiz çiçeklenme görülür. Işığın erken kesilmesi sapların yeterince büyümemesi ve üçlü parçaların istenilen sayıda olmamasına neden olur.
3.3. Nem
Gypsophilla yetiştirilen seralarda nem % 70 civarında olmalıdır. Fazla nem çeşitli hastalıkların olmasına neden olabilir.
3.4. Havalandırma
Gypsophilla seralarının iyi havalandırılması önemlidir. Sıcak havalarda ortamın nemi artacağından mantar hastalıkları oluşabilir. Nem ve sera sıcaklığı ölçüldükten sonra uygun havalandırma yöntemi kullanılarak sera içi havalandırılmalıdır.

4. KÜLTÜREL İŞLEMLER

4.1. Sulama
Gypsophilla fazla suyu seven bir bitki değildir. Ancak fide döneminde bitki toprağa tutununcaya kadar kısa aralarla yağmurlama şeklinde sulama yapılmalıdır. Gyspsophilla kazık köklü bir bitkidir. Bu nedenle gelişme döneminden sonra susuzluğa dayanıklıdır. Ancak iyi verim almak için düzenli sulama yapmak gerekir. Köklenme gerçekleştikten sonra damlama sulama yöntemi kullanılarak sulama yapılmalıdır. Bitkinin gereğinden çok sulanması yetersiz dallanmaya neden olur. Bu durum ürün kaybına neden olacağından bitkinin ihtiyacı kadar sulama yapılmalıdır.

Fotoğraf 4.1: Gypsophilla bitkisinin damlama sulama yöntemiyle sulanması
Bitkinin su ihtiyacı mevsimlere göre değişir. İhtiyaca göre 8-15 günde bir sulama yapılmalıdır. Budama yapılmış bitkilere su az verilir. Bitkinin yaşamını sürdürecek kadar su verilmesi yeterlidir. Çiçek kesiminden bir hafta öncede sulama kesilmelidir.Kesimden sonra bitki bolca sulanmalıdır.
4.2. Gübreleme
Gypsophillanın fazla gübreye ihtiyacı yoktur. Ancak iyi verim almak için dikimden bir ay sonra gübreleme yapılmaya başlanmalıdır. Gelişme döneminde N ve K2O 40-60 ppm, P2O5 30-40 ppm; sap gelişmesi ve çiçeklenme döneminde 50-70 ppm N ve 100-140 ppm K2O veya dekar başına 10-20 kg kompoze gübre verilmelidir.
Potasyumlu gübrelerin dal kalınlığı, buket ağırlığı ve çiçek kalitesi yönünden büyük önemi vardır. Bu nedenle ihmal edilmemelidir. Bitkinin bor içeren gübrelere de ihtiyacı vardır. Bor noksanlığı çiçek dökümüne neden olur. Bu olumsuzluğun olmaması için yılda birkaç kez 100 ppm bor verilmelidir. Budama yapılacak bitkiye gübre verilmez. Budamadan sonra ise ilk filizler oluşmaya başlayınca gübrelemeye başlanmalıdır. Çiçeklenmenin son döneminde gübrelemeye son verilir.
4.3. Hastalık ve Zararlılar
Yaprak leke hastalığı:Aşırı nemli ortamlarda görülür. Yapraklarda noktacıklar şeklinde ve koyu renkte kızarıklıklar şeklinde oluşur. Bu hastalığın etkeni mantarlardır. Kök yanıklığı:Bu hastalık kök boğazında yumuşama ve çürüme şeklinde görülür. Bitkinin derin dikimi, aşırı sulama, sıcaklığın yüksek olması ve havalandırmanın yetersiz olduğu durumlarda meydana gelir.
Kurşuni küf hastalığı:Çiçeklenme döneminde meydana gelen bir hastalıktır. Aşırı nem sonucu ortaya çıkar. Hızla yayılır. Kolayca tanınabilen bir hastalıktır. Bitki üzerinde gri renkli, kalın bir toz tabakası meydana getirir.
Thripsler:En çok görülen zararlılardandır. Çiçek özsuyunu emerek bitkinin zarar görmesine neden olur. Bitkinin kahverengileşmesine ve kurumasına neden olur. Kırmızı örümcek:Bitkinin yaprak öz suyunu emerek bitkiye zarar verir. Zarar gören yapraklar sararır, kıvrılır ve dökülür.
Yeşil kurt:Yaprak ve çiçek tomurcuklarında zarar yapar.
4.4. Yabancı Ot Mücadelesi
Gypsophilla bitkisinde yabancı otla mücadele yapmak için çapa yapılabilir. Ayrıca diğer mücadele yöntemleri de kullanılabilir.

5. HASAT İŞLEMLERİ

5.1. Hasat
Gypsophilla bitkisinin hasadı kademeli olarak yapılır. Çiçeklenme % 35-40 olduktan sonra hasat başlar. Bütün çiçekler aynı anda hasat edilmez. Gypsophillanın hasadı bu nedenle zordur. Çiçekli dallar 40-70 cm uzunluğunda kesilir. Önce ana dal sonra yan dallar kesilir. Kesim işlemleri yukarıdan başlanarak yapılır. Beş daldan bir buket yapılır.

Fotograf 5.1: Gypsophilla çiçeğinin hasadı
İlkbahar mevsiminde kesim yapılıyorsa metrekareden 70 adet, sonbahar mevsiminde kesim yapılıyorsa 50 adet çiçek alınmaktadır. Gypsophilla bitkisinden yılda iki kez kesim yapılır. Bu kesimler sonunda bir bitkiden 10-15 buket çiçek alınır.
5.2. Tasnif
Hasat işleminden sonra yapılan beşli buketlerden beş tanesi bir araya getirilerek 25’ li
olarak demetlenir. Demetlerin üst kısmı aynı seviyede olmalıdır. Demetler kesimden hemen
sonra serin bir yerde su içine konur.
5.3. Pazara Hazırlama
Tasnif edilmiş Gypsophilla çiçekleri su çekme işleminden sonra hazırlanan kutulara yerleştirilir. Kesme çiçek kutuları kullanılır .Çiçekler mezata gönderilir.
5.4. Depolama
Gypsophilla çiçekleri depolanacaksa 50C sıcaklığındaki soğuk hava depolarına konulabilir.

Fotoğraf 5.2: Gypsophilla bitkisi vazoda
Kaynak:Megep