Kadın Tuzluğu (Berberis) Yetiştiriciliği

Berberis ,Berberidaceae familyasından olup 200 türü vardır. Yaz kış yeşil veya yazın yeşil dikenli çalı formundadır. Yazın yeşil olanlar Asya, Avrupa ve az miktarda Kuzey Amerika'da, herdem yeşil olanlar Orta ve Güney Amerika'da doğat olarak bulunurlar. Yurdumuzda da yazın yeşil olan bazı türler doğal olarak yaşamaktadır.
Yaprak dizilişleri sarmal, tek veya buket halinde, yapraklar basit, parlak tekstürlüdür. Yapraktan değişmiş 3'lü dikene sahiptir. Çiçekler çoğunlukla salkım veya bileşik salkım ya da çok az olarak tek tek bulunur. 6 çanak, 6 taç. 6 erkek organ. 1 dişi organa sahiptir. Renkleri sarıdır. Meyve üzümsü, ktrmızı-sarı veya siyah renklidir. Odunu karakteristik olarak sarı renklidir.

Berberis'lerin herdem yeşil olan türleri, alaca gölge yerleri, humustu, nemli, süzek topraklan sever. Yazın yeşil olan türler ise güneşli alanları sever, toprak ısteklerince fazla müşkülpesent değillerdir. Kuru topraklarda da gayet iyi gelişirler.

Berberis thungbergii (Kadın Tuzluğu)

1-2 m kadar boylanabilen. yazın yeşil, sık dallı çalı Jormundadır. Dallan kızıl-kahverengi. köşeli ve dikenlidir. Yaprakları yumurta veya ters yumurta şeklinde, 1-2.5 cm uzunluktadır. Kenarları düz, üstü yeşil, alt yüzü mavimsi yeşil renklidir. Sonbaharda yapraklar kızıl veya portakal rengini alır. Çiçekleri sarı renkli 2-5 tanesi bir aradadır. Meyveleri 1 cm uzunluğunda kırmızı renkli elips biçimindedir. Japonya'da doğal olarak bulunur.
Süs bitkisi olarak en çok yetiştirilen kültür formunda Berberis thunbergia atropurpurea'dır. Yapraklan kırmızı-kahverengi olup ters yumurta şeklindedir.

Berberis julianae
Herdem yeşil. 2 m boylanabilen, dikenleri kuvvetli, bir çalıdır. Yaprakları neşler biçiminde, kenarları dikenli dişlidir. Çiçekler, buketler halinde ve sarı renklidir.
Yelişme koşullan bakımından fazla titiz bir bakım gerektirmez. Yarı gölge ve güneşli alanlarda, asit ve alkali topraklarda, drenajı iyi olmak kaydıyla kuru ve nemli topraklarda yetişebilir.
Üretimi tohum, çelik, bölme ile olur. Tohum ile çoğaltma daha çok herdem yeşil türlerde uygulanır. Berberis thunbergia atropurpurea tohumları ekilecek olursa renklerde açılma olur ve yeşil yapraklı fertler elde edilebilir. Tohum ekilecek yastıklar sonbaharda hazırlanır. Tohumlar 4 c'de 2-6 hafta katlamaya tabi tutularak sonbahar ve ilkbaharda ekilebilirler. Tohumları
üzeri 1 cm kalınlığında toprak veya kumla örtülür. İlk yıl (ideler 7.5-15 cm kadar boylanırlar. Sonbaharda fideler sökülerek geliştirme yastıklarına dikilirler. Bu ikinci yılın sonunda bitkiler 30-45 cm boya gelirler.

Çelikle üretimde, çelikler muhtelit zamanlarda alınabilirler. Berberis thunbergla atropurpu-rea ve onun "nana" bodur formunda Eylül-Ekim aylarında alınan çelikler soğuk yastıklarda köklendirilebilirler. Bunun için o yılki sürgünlerden 4-5 göz ihtiva eden çelikler %0.8'lik toz IBA ile karıştırılarak 2 kısım peat+1 kısım kum içerisine dikilirler.Çürûmelehn önüne geçmek için IBA'ya %5 toz Çaptan ilave edilir. Dikenli türlerle çalışılıyorsa dipten itibaren 3-4 cm'lik kısımda dikenler temizlenebilir. Böylece çelik yaralanmış olur ve tutma oranı artar. Soğuk yastıkların su geçirmez olması gereklidir. Ertesi Nisan ayında çelikler köklenip pişkinleşince sökülerek iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına aktarılırlar. 2. yılın sonunda bitkiler satılabilir duruma gelirler. Burada dikkat edilecek husus, koklendirme harcının fazla peat ihtiva etmesidir. Bu sayede çelikler güzel, iyi gelişmiş köklü olarak sökülebilirler. Herdem yeşil türlerde bu yöntemle üretilebilirler. Ancak köklenme esnasında güneşli günlerde gölgeleme yapılmalıdır.

Diğer bir çelik alma zamanı İse Temmuz ayıdır. Temmuz ayında iki göz İhtiva edecek şekilde hazırlanan yeşil çelikler %0.8'lik toz IBA ile muamele edilerek, soğuk yastık+ptastik veya misi propagation'da 2 kısım peat+1 kısım kum karışımına dikilirler. Yaklaşık 1 ay sonra %75-90 oranında kökienme elde edilir. Köklenen bu çelikler o yıl bir gelişme görülmez. Pişkinle-şen çelikler ilkbaharda açık alanlarda iyi hazırlanmış ve muhafazalı bir yere geliştirilmek üzere dikilirler. Aynı yöntemle herdem yeşil bazı zor köklenen türler de köklendirilebitir. Bu yöntemle B.valdiviana 7-10 haftada %65-80 oranında köklenır. Köklenen çelikler sökülerek kasalara dikilir ve ilkbahara kadar soğuk yastıklarda muhafaza edilir. Daha sonra açık alana, muhafazalı bir yere aktarılırlar.
Diğer bir üretim yöntemi ise bölmedir. Özellikle bodur formların B.buxifolia nana üretiminde uygulanan bu yöntemde anaç bitkiler sonbaharda sökülerek bölünürler.

Kaynak :Prof.Dr.Ahmet MENGÜÇ (Süs Bitkileri)