Çimlenmeyi Uyarıcı İşlemler
Tam gelişmiş embriyolu sert kabuklu tohumlarda tohum kabukları sert olduğundan mekanik olarak su alımına engel olur. Gazların hareketini kısıtlayarak embriyonun büyümesine, uzamasına karşı bir direnme gösterebilir. Aynı zamanda tohum veya meyvenin bazı kısımlarındaki özel maddeler tarafından kimyasal bir önlemede oluşabilir. Bunun için tohumlara ekimden önce çimlenmeyi uyarıcı bazı işlemler uygulanarak tohum kabuklarının yumuşatılması sağlanır. Çimlenmeyi uyarıcı işlemleri şöyle açıklayabiliriz.
1. Katlama
Katlama olayı sıcakta ve soğukta olmak üzere iki şekilde uygulanır. a) Soğukta katlama; Amacı dinlenmede olan embriyoları çimlenme olgunluğuna getirmek ve tohumun yapısını değiştirmektir. Soğukta katlama, nemli tohumların çimlenmeden önce belirli bir süre düşük sıcaklıkta tutulması işlemidir. Bu işlem dinlenme halindeki embriyoya sahip birçok ağaç ve çalı tohumlarının hızlı ve yeknesak çimlenmesinde önemli bir olaydır. Soğukta katlama yapılmadıkça belirli türlerin tohumları haftalar veya aylar süren zaman içinde çok yavaş ve düzensiz çimlenir ya da çimlenme göstermez. Soğukta katlama tohum kabuklarının yumuşamasını sağlasa da sert kabuklu tohumların bu uygulamadan önce sıcak katlamaya tutulmalarında fayda vardır.
Tohumlar katlamaya konulmadan önce 12–24 saat suda ıslatılır. Daha sonra nemli halde olan tohumlar perlit, kum, vermikülit gibi nemli bir katlama materyali ile karıştırılır.
Bu işlemde kullanılacak en iyi materyal bir kısım kum ve bir kısım peat yosunu karışımıdır. Katlama ortamı nemli olmalı fakat fazla ıslak olmamalıdır. Mantari hastalıklara karşı materyal bir fungusit ile ilaçlanmalıdır.
Tohumlar ya hacimlerinin 1-3 katı katlama materyali karıştırılarak ya da 1.5-7.5 cm kalınlıkta tohum ve aynı kalınlıkta katlama materyali ile tabakalar halinde konularak katlanır. Katlama işlemi için tahta kutular, teneke veya cam kaplar uygun olmaktadır.
Polietilen torbalar katlama için uygun materyaller arasında yer alır. Katlama sıcaklığı buzdolabı ya da soğuk hava deposu gibi yerlerde sabit tutulur. Katlama için en uygun sıcaklık 0–4 0C’dir.
Tohumun çimlenme olgunluğuna gelmesi için geçen süre tohumun cinsine ve tohum türüne göre değişir. Abies ve Picea tohumları 4 0C’de 1–3 ay, Chamaecyparis tohumları 4 0C’de 2–3 ay, Cupressus ve Larix tohumları 4 0C’de birkaç ayda katlandıktan sonra çimlenme olgunluğuna gelmektedir. Ekim için tohumlar ekim kabından çıkarılarak katlama materyalinden ayrılır. Ekim, tohumların kuruması meydana gelmeden hemen yapılmalıdır.
b) Sıcakta Katlama: Soğukta katlama da yapılan uygulamalar aynı şekilde uygulanır. Tek fark sıcaklığın gece 20 0C, gündüz ise 30 0C olmasıdır.
2. Aşındırma
a) Mekanik aşındırma; Aşındırma, tohum kabuklarının su ve gazlara karşı geçirgen hale gelmesini sağlar. Aşındırma derim, hasat veya tohumun meyveden çıkarılması ve temizlenmesi sırasında meydana geliyorsa da birçok sert kabuklu tohumun çimlenmesi bazı yapay önlemlerle artırılmaktadır.
Tohumların zımparalanması, eğelenmesi, sert tohum kabuklarının çekiçle kırılması az miktarda büyük tohumlar için uygulanan basit yöntemlerdir. Büyük işletmelerde özel mekanik aşındırma aletleri kullanılır.
Aşındırma, tohumların zarar görmeyeceği şekilde yapılmalıdır. Uygun zamanı tespit edebilmek için bir kısım tohum çimlenme testine tabi tutulabilir. Tohumların şişme durumlarını görmek için ıslatılır. Tohum kabukları genellikle donuk renkte olmalı, fakat içersindeki tohumu meydana çıkaracak kadar aşınıp kırılmamalıdır.
Mekanik aşındırma birçok türler için basit bir yöntemdir. Tohumlar bu işlemden sonra muhafaza edilir veya hemen ekilebilir. Ancak bu tohumlar patojen organizmaların zarar vermesine hassas olduklarından saklanmaları güçtür.
b) Asitle aşındırma; Sert tohum kabuklarının aşındırılmasında tohumların yoğun sülfürik aside daldırılması en etkin yöntemdir. Bu işlem yapılırken çok dikkatli olunmalıdır. Çünkü asit kuvvetli bir aşındırıcı olduğundan suyla birleşince yüksek sıcaklık meydana getirerek patlayabilir ve etrafa dağılabilir. Kuru tohumlar cam veya toprak kaplara konularak bunların üzerine bir kısım tohum, bir kısım asit gelecek şekilde yoğun sülfürik asitle kaplanır. Tohumlar ve asit belirli aralıklarla karıştırılmalıdır. Karıştırma sıcaklığın yükselmesine neden olduğundan oldukça yavaş bir şekilde yapılmalıdır. Aksi halde tohumlar zarar göreceği gibi patlama da meydana gelebilir. Bunun için en uygun sıcaklık 15–17 0C’dir.
Tohumların asitte tutulma süreleri standart hale getirilmelidir. Bu süre, sıcaklığa, asidin konsantrasyonuna ve tohumun cinsine bağlıdır. Uzun bir aşındırma süresine ihtiyaç gösteren kalın kabuklu tohumlar asitle işleme tabi tutulurken aralıklarla örnekler alınmalı ve tohum kalınlığı kontrol edilmelidir. Kabuk inceldiğinde işleme son verilmelidir.
Uygulama sonunda tohumlar 10 dakika su altında yıkanmalıdır. Tohumlar henüz yaş iken dikilebileceği gibi kurutularak sonradan yapılacak ekimler için saklanabilir.
3. Suda Bekletme
Suda bekletmenin amacı tohum kabuklarının yapısını değiştirmek, çimlenmeyi engelleyici maddeleri yıkamak ve tohum kabuklarını yumuşatmaktır.
Tohumların suda bekletilmesi, tohum kabuğu yüzünden meydana gelen dinlenmeyi ortadan kaldırarak çimlenmeyi teşvik eder. Su geçirmez yapıdaki tohum kabukları kendi hacimlerinin 4–5 katı sıcak su (77–100 0C) içine konularak yumuşatılır. Sıcak suya koyma işleminden sonra hemen soğuk su içersinde ıslatılarak soğutulmalıdır. Sıcak su ile muamele yapılan tohumlar hemen ekilmelidir.
Yüksek sıcaklıklarda uzun süreli yapılan uygulamalar tohumlara zarar verebilmektedir. Tohumların çimlenmesi yavaş ise çimlenmeden önce suda ıslatılması çimlenme süresini kısaltmaktadır.
4. Kuru Saklama
Kuru saklamanın amacı taze olarak hasat edildikleri zaman dinlenme halinde olan bazı tohumları çimlenme olgunluğuna getirmektir. Taze olarak hasat edilmiş çok yıllık otsu bitkilerin tohumları kuru saklama süresinin sonuna kadar çimlenemez. Bu süre bitkinin türüne bağlı olarak birkaç günden birkaç haftaya kadar değişebilir.
5. Ekim Zamanını Ayarlama
Amaç tohumları çimlenme olgunluğuna gelmesi için gerekli çevre koşullarını sağlamak ve özel çimlenme isteklerini yerine getirmektir.
Tohumların çimlenme olgunluğuna gelmesi için, ekimin çevre koşullarının uygun olduğu dönemde, doğrudan tohum tavalarına veya soğuk yastıklara yapılmalıdır. Bu yöntem özellikle tohum miktarının fazla, imkânlarının sınırlı olduğu durumlarda kullanılır. Ancak tohumlar, tava ve yastıklarda uzun süre kaldıklarında kuruma, uygun olamayan çevre koşulları, hastalık ve zararlılar gibi birçok zorlukla karşılaşabilir. Ayrıca meydana gelen fide ve çöğürler kuvvetlenince yabancı otlarla mücadele etmekte zordur.
Soğukta katlama ihtiyacı isteyen tohumlar, sonbaharda ekilir ve tohumların kış döneminde çimlenme olgunluğuna gelmesi sağlanabilir. Sıcakta ve soğuk katlamanın her ikisine de ihtiyaç gösteren tohumlar yaz aylarında ekilir. Kış devresinde ise, bunlar toprakta soğuklama ihtiyacını karşılar.
Bazı durumlarda çimlenme, meyvelerin olgun halde toplanıp çekirdeklerin hemen ve kurumadan ekilmesiyle kolaylaştırılmış olmaktadır. Çekirdek kuruduğunda kabul sertleşir ve çimlenme iki yıl kadar gecikebilir. Büyüme döneminde erken olgunlaşan ve canlılığını kaybeden tohumlar toplandıkları ilkbahar veya yaz aylarında ekilmelidir.
Şekil : Değişik çimlenmeyi uyarıcı işlemler
1. Asit veya suda ıslatma
2. Eğeleme
3. Sentetik veya ahşap tokmakla hafifçe vurma
4. İki ahşap levha arasında keskin kum ile sürtme
1. Katlama
Katlama olayı sıcakta ve soğukta olmak üzere iki şekilde uygulanır. a) Soğukta katlama; Amacı dinlenmede olan embriyoları çimlenme olgunluğuna getirmek ve tohumun yapısını değiştirmektir. Soğukta katlama, nemli tohumların çimlenmeden önce belirli bir süre düşük sıcaklıkta tutulması işlemidir. Bu işlem dinlenme halindeki embriyoya sahip birçok ağaç ve çalı tohumlarının hızlı ve yeknesak çimlenmesinde önemli bir olaydır. Soğukta katlama yapılmadıkça belirli türlerin tohumları haftalar veya aylar süren zaman içinde çok yavaş ve düzensiz çimlenir ya da çimlenme göstermez. Soğukta katlama tohum kabuklarının yumuşamasını sağlasa da sert kabuklu tohumların bu uygulamadan önce sıcak katlamaya tutulmalarında fayda vardır.
Tohumlar katlamaya konulmadan önce 12–24 saat suda ıslatılır. Daha sonra nemli halde olan tohumlar perlit, kum, vermikülit gibi nemli bir katlama materyali ile karıştırılır.
Bu işlemde kullanılacak en iyi materyal bir kısım kum ve bir kısım peat yosunu karışımıdır. Katlama ortamı nemli olmalı fakat fazla ıslak olmamalıdır. Mantari hastalıklara karşı materyal bir fungusit ile ilaçlanmalıdır.
Tohumlar ya hacimlerinin 1-3 katı katlama materyali karıştırılarak ya da 1.5-7.5 cm kalınlıkta tohum ve aynı kalınlıkta katlama materyali ile tabakalar halinde konularak katlanır. Katlama işlemi için tahta kutular, teneke veya cam kaplar uygun olmaktadır.
Polietilen torbalar katlama için uygun materyaller arasında yer alır. Katlama sıcaklığı buzdolabı ya da soğuk hava deposu gibi yerlerde sabit tutulur. Katlama için en uygun sıcaklık 0–4 0C’dir.
Tohumun çimlenme olgunluğuna gelmesi için geçen süre tohumun cinsine ve tohum türüne göre değişir. Abies ve Picea tohumları 4 0C’de 1–3 ay, Chamaecyparis tohumları 4 0C’de 2–3 ay, Cupressus ve Larix tohumları 4 0C’de birkaç ayda katlandıktan sonra çimlenme olgunluğuna gelmektedir. Ekim için tohumlar ekim kabından çıkarılarak katlama materyalinden ayrılır. Ekim, tohumların kuruması meydana gelmeden hemen yapılmalıdır.
b) Sıcakta Katlama: Soğukta katlama da yapılan uygulamalar aynı şekilde uygulanır. Tek fark sıcaklığın gece 20 0C, gündüz ise 30 0C olmasıdır.
2. Aşındırma
a) Mekanik aşındırma; Aşındırma, tohum kabuklarının su ve gazlara karşı geçirgen hale gelmesini sağlar. Aşındırma derim, hasat veya tohumun meyveden çıkarılması ve temizlenmesi sırasında meydana geliyorsa da birçok sert kabuklu tohumun çimlenmesi bazı yapay önlemlerle artırılmaktadır.
Tohumların zımparalanması, eğelenmesi, sert tohum kabuklarının çekiçle kırılması az miktarda büyük tohumlar için uygulanan basit yöntemlerdir. Büyük işletmelerde özel mekanik aşındırma aletleri kullanılır.
Aşındırma, tohumların zarar görmeyeceği şekilde yapılmalıdır. Uygun zamanı tespit edebilmek için bir kısım tohum çimlenme testine tabi tutulabilir. Tohumların şişme durumlarını görmek için ıslatılır. Tohum kabukları genellikle donuk renkte olmalı, fakat içersindeki tohumu meydana çıkaracak kadar aşınıp kırılmamalıdır.
Mekanik aşındırma birçok türler için basit bir yöntemdir. Tohumlar bu işlemden sonra muhafaza edilir veya hemen ekilebilir. Ancak bu tohumlar patojen organizmaların zarar vermesine hassas olduklarından saklanmaları güçtür.
b) Asitle aşındırma; Sert tohum kabuklarının aşındırılmasında tohumların yoğun sülfürik aside daldırılması en etkin yöntemdir. Bu işlem yapılırken çok dikkatli olunmalıdır. Çünkü asit kuvvetli bir aşındırıcı olduğundan suyla birleşince yüksek sıcaklık meydana getirerek patlayabilir ve etrafa dağılabilir. Kuru tohumlar cam veya toprak kaplara konularak bunların üzerine bir kısım tohum, bir kısım asit gelecek şekilde yoğun sülfürik asitle kaplanır. Tohumlar ve asit belirli aralıklarla karıştırılmalıdır. Karıştırma sıcaklığın yükselmesine neden olduğundan oldukça yavaş bir şekilde yapılmalıdır. Aksi halde tohumlar zarar göreceği gibi patlama da meydana gelebilir. Bunun için en uygun sıcaklık 15–17 0C’dir.
Tohumların asitte tutulma süreleri standart hale getirilmelidir. Bu süre, sıcaklığa, asidin konsantrasyonuna ve tohumun cinsine bağlıdır. Uzun bir aşındırma süresine ihtiyaç gösteren kalın kabuklu tohumlar asitle işleme tabi tutulurken aralıklarla örnekler alınmalı ve tohum kalınlığı kontrol edilmelidir. Kabuk inceldiğinde işleme son verilmelidir.
Uygulama sonunda tohumlar 10 dakika su altında yıkanmalıdır. Tohumlar henüz yaş iken dikilebileceği gibi kurutularak sonradan yapılacak ekimler için saklanabilir.
3. Suda Bekletme
Suda bekletmenin amacı tohum kabuklarının yapısını değiştirmek, çimlenmeyi engelleyici maddeleri yıkamak ve tohum kabuklarını yumuşatmaktır.
Tohumların suda bekletilmesi, tohum kabuğu yüzünden meydana gelen dinlenmeyi ortadan kaldırarak çimlenmeyi teşvik eder. Su geçirmez yapıdaki tohum kabukları kendi hacimlerinin 4–5 katı sıcak su (77–100 0C) içine konularak yumuşatılır. Sıcak suya koyma işleminden sonra hemen soğuk su içersinde ıslatılarak soğutulmalıdır. Sıcak su ile muamele yapılan tohumlar hemen ekilmelidir.
Yüksek sıcaklıklarda uzun süreli yapılan uygulamalar tohumlara zarar verebilmektedir. Tohumların çimlenmesi yavaş ise çimlenmeden önce suda ıslatılması çimlenme süresini kısaltmaktadır.
4. Kuru Saklama
Kuru saklamanın amacı taze olarak hasat edildikleri zaman dinlenme halinde olan bazı tohumları çimlenme olgunluğuna getirmektir. Taze olarak hasat edilmiş çok yıllık otsu bitkilerin tohumları kuru saklama süresinin sonuna kadar çimlenemez. Bu süre bitkinin türüne bağlı olarak birkaç günden birkaç haftaya kadar değişebilir.
5. Ekim Zamanını Ayarlama
Amaç tohumları çimlenme olgunluğuna gelmesi için gerekli çevre koşullarını sağlamak ve özel çimlenme isteklerini yerine getirmektir.
Tohumların çimlenme olgunluğuna gelmesi için, ekimin çevre koşullarının uygun olduğu dönemde, doğrudan tohum tavalarına veya soğuk yastıklara yapılmalıdır. Bu yöntem özellikle tohum miktarının fazla, imkânlarının sınırlı olduğu durumlarda kullanılır. Ancak tohumlar, tava ve yastıklarda uzun süre kaldıklarında kuruma, uygun olamayan çevre koşulları, hastalık ve zararlılar gibi birçok zorlukla karşılaşabilir. Ayrıca meydana gelen fide ve çöğürler kuvvetlenince yabancı otlarla mücadele etmekte zordur.
Soğukta katlama ihtiyacı isteyen tohumlar, sonbaharda ekilir ve tohumların kış döneminde çimlenme olgunluğuna gelmesi sağlanabilir. Sıcakta ve soğuk katlamanın her ikisine de ihtiyaç gösteren tohumlar yaz aylarında ekilir. Kış devresinde ise, bunlar toprakta soğuklama ihtiyacını karşılar.
Bazı durumlarda çimlenme, meyvelerin olgun halde toplanıp çekirdeklerin hemen ve kurumadan ekilmesiyle kolaylaştırılmış olmaktadır. Çekirdek kuruduğunda kabul sertleşir ve çimlenme iki yıl kadar gecikebilir. Büyüme döneminde erken olgunlaşan ve canlılığını kaybeden tohumlar toplandıkları ilkbahar veya yaz aylarında ekilmelidir.
Şekil : Değişik çimlenmeyi uyarıcı işlemler
1. Asit veya suda ıslatma
2. Eğeleme
3. Sentetik veya ahşap tokmakla hafifçe vurma
4. İki ahşap levha arasında keskin kum ile sürtme
Çimlenmeyi Uyarıcı İşlemler
Reviewed by Unknown
on
01:00
Rating:
Reviewed by Unknown
on
01:00
Rating:
++9.1.JPG)
Post a Comment