Yaprak Göz Çelikleri

Yaprak göz çelikleri bir yaprak ayası, yaprak sapı, bir göz ile küçük bir gövde parçasından oluşur. Bu yöntem yaprak çeliğinden kök oluştuğu hâlde sürgün oluşturamayan bitki türlerinde uygulanır. Köklenme gerçekleştiğinde koltuk altında ki gözden sürgün oluşur. Burada dikkat edilmesi gereken konu, çelik alındığında yaprak ve yaprak sapı kadar gözün de olgunlaşmış olmasıdır. Çelikler genellikle temmuz-eylül aylarında bu duruma ulaşır.
Genellikle gövde çelikleriyle çoğaltılan birçok tropik çalılar, sera bitkileri ( Camelia japonica, Ficus elastica, rhododendron, schefflera vb.) yaprak göz çelikleri ile üretilir. Bu yöntem özellikle çoğaltım materyalinin az olduğu durumlarda çok önemlidir. Çünkü aynı miktarda ana materyalin gövde çeliği olarak kullanılmasına oranla daha fazla bitki elde edilir. Çeliklerin hazırlanması sırasında anaç bitkinin sağlıklı olmasına dikkat edilmelidir.

Fotoğraf : Ficus elastica’ dan yaprak göz çeliğinin alınması

Fotoğraf : Yaprak göz çeliklerinin köklendirme ortamına dikilmesi ve köklenmesi
Yaprak göz çelikleri, üzerinde bir göz içerecek şekilde gözün 1 cm üzerinden ve alt boğumun hemen altından kesilir. Alınan çelikte mutlaka bir boğum olması gerekir. Çünkü köklenme bu alt boğumun altından gerçekleşecektir. Gözün üstündeki kısım göze ters eğimli olarak kesilir. Bunun sebebi de sisleme veya sulama sırasında su damlacıklarının gözde birikmesini önlemek ve çeliğin çürümemesini sağlamak içindir. Çeliklere hormon uygulaması kök oluşumunu hızlandırır. Alınan bu çelikler köklendirme ortamına göz köklenme ortamından 1–1,5 cm aşağıda kalacak şekilde yerleştirilmelidir.
Çeliklerin bakımında sıcaklık kontrolü çok önemlidir. Çeliklerin alt kısımdaki sıcaklığın 18–21 0C olması istenir. Çelikler dikildikten kısa bir süre sonra köklenme süresi boyunca birkaç kez funguslarla mantari ilaçlara karşı ilaçlanır. Çeliklerin kökleri 2,5–5 cm’ye ulaşınca çelikler sökülmeye başlanır. Söküm sırasında köklere zarar verilmemelidir. Bunun içinde küçük el küreği vs. ile köklenme ortamı hafif kaldırılarak çelikler sökülür. Köklenmiş çelikler saksılara dikildikten sonra hemen sulanır ve yerlerine alınırlar.